آنها که سنگ شدند - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، اما محققان معتقدند این سنگ افراشته ها در گذشته های خیلی دور خدایانی بودند که مردم آنها را پرستش می کردند، برای همین برخی از این سنگ ها به خدایان نذورات معروف شده اند. چرا که مردم برای آنها هدایایی را در قالب غذا می بردند تا دعاهایشان برآورده گردد. حالا هزاران سال از آن موقع می گذرد و سنگ افراشته ها در منطقه باستانی شهر یری پیرازمیان در شهرستان مشکین شهر اردبیل در جریان آب و هوای منطقه در معرض تخریب قرار گرفته

آنها که سنگ شدند

نویسنده: فاطمه شیری

شهر یری یکی از منطقه ها توریستی و تاریخی شهرستان مشکین شهر است؛ جایی که شما می توانید به سراغ سنگ افراشته هایی بروید که به اعتقاد اهالی، روزی آدم بوده اند

اینجا شهر سنگ افراشته ها است؛ سنگ هایی که برخی از اهالی منطقه معتقدند زمانی انسان بوده اند و در اثر برخورد رعد و برق به آنها به سنگ تبدیل شده اند؛

اما محققان معتقدند این سنگ افراشته ها در گذشته های خیلی دور خدایانی بودند که مردم آنها را پرستش می کردند، برای همین برخی از این سنگ ها به خدایان نذورات معروف شده اند. چرا که مردم برای آنها هدایایی را در قالب غذا می بردند تا دعاهایشان برآورده شود. حالا هزاران سال از آن موقع می گذرد و سنگ افراشته ها در منطقه باستانی شهر یری پیرازمیان در شهرستان مشکین شهر اردبیل در جریان آب و هوای منطقه در معرض تخریب نهاده شده اند. منطقه ای باستانی که علاوه بر سنگ افراشته ها، دارای یک معبد، گورهای باستانی، غار و... است.

در حاشیه جنوب غربی رودخانه قره سو و در 35 کیلومتری مشکین شهر واقع شده است. اگر هم از استان اردبیل بخواهید به این منطقه باستانی منحصر به فرد بروید، باید 60 کیلومتر را پشت سر بگذارید. برای رسیدن به آنجا باید از روستای های پیرازمیان بگذرید. در این محوطه باستانی، اولین چیزی که نظر شما را جلب می نماید، قلعه ای مسکونی با معماری سنگی است که روی صخره و با یک دیوار دفاعی نهاده شده است که دروازه آن، در سمت جنوب محوطه شهر یری واقع شده . اما قلعه تنها نقطه دیدنی این منطقه نیست. چرا که وقتی وارد محوطه باستانی شهر یری بشوید، چشمتان به معبدی خواهد خورد که به مکتب اوشاقلاری یا همان مکتب بچه ها معروف است و در گذشته های دور در این معبد، مراسم آیینی و تدفین صورت می گرفته است. البته گورهای سنگی که در اطراف منطقه پراکنده شده، از دیگر جاذبه های منطقه یری است. چیری که این منطقه را بیش از پیش مطرح نموده، وجود سنگ افراشته هایی است که در گذشته نقش خدایان را بر عهده داشته اند. آثاری که در این منطقه کشف شده، نشان می دهد محوطه شهر یری به گفته چارلز برنی که در سال 1978 میلادی با همراهی هیاتی برای شناسایی و آنالیز روی این منطقه به ایران آمده، شهر یری به هزاره سوم قبل از میلادی یعنی دوره مفرغ و عصر آهن باز می شود.

شگفتی های یری

از آنجا که شهر یری یکی از منطقه های مجذوب کننده استان اردبیل است، اداره کل میراث فرهنگی در سال 1381 این منطقه را بعد از آنالیز های خود در لیست آثار ملی کشور به ثبت رساند. این محوطه باستانی در سال 1382 83 و 84 یعنی در سه فصل مورد کاوش باستان شناسان نهاده شد. بابک ناصری مغانلو، از باستان شناسانی است که در دوره سوم کاوش ها حضور داشت. او می گوید: محلی های این منطقه معتقد بودند این سنگ افراشته ها در گذشته انسان هایی بودند که در جریان رعد و برق تبدیل به سنگ شده اند. شاید به این خاطر است که سنگ افراشته ها، نوع قرار گیری شان و شکلی که دارند، تصویر یک انسان را در فکر تداعی می نماید. البته به گفته ناصری، این سنگ افراشته ها در گذشته بر اساس قوانین نجومی چیدمان شده اند. مثلا مردم از نوع چیدمان آنها پیش بینی می کردند که چه زمانی فصل کشاورزی است. سنگ افراشته ها در داخل دو معبد، در قلعه شهر یری واقع شده اند، این سنگ افراشته ها دارای نقوش انسانی برجسته با شمشیر و بدون شمشیر هستند و چیزی در حدود 400 سنگ افراشته در اینجا وجود دارد.

از استل تا خنجر آهنی و آیینه برنزی

نقوش روی سنگ ها یا با شمشیر است یا بدون شمشیر، بخشی از سنگ افراشته ها با شمشیر و شلاق و کمربند کنده کاری شده اند و مابقی بدون شمشیر، به طوری نهاده شده اند که دستانشان در حالت 90 درجه است یا به سنگ افراشته هایی که حالت دستانشان در گیسوانشان نهاده شده خلاصه شده است. در این میان عده ای از سنگ افراشته ها هم دارای دو شمشیر، بدون دهان و دارای چشم های گود و برآمده هستند. ارتفاع سنگ افراشته ها به 50 تا 360 سانتی متر می رسد و این، نشانگر هنر ساکنانی است که در عصر آهن با ساخت وسایل نو دست به خلاقیت زده اند. بیشتر این سنگ افراشته ها از جنس سنگ های کانی دار هستند و ذرات کانی روی آنها کاملا تعیین است. به گفته کارشناسان، این نوع سنگ در مقابل جریان های آب و هوایی مقاومت کمتری دارد به خاطر همین به مرور زمان پوسته پوسته شده و در حال ریزش هستند. حتی برخی از سنگ افراشته ها ترکیده و شکسته شده اند و همین، باعث شده که حالت باستانی و اولیه خود را از دست بدهند. از طرف دیگر، روی بخشی از سنگ افراشته ها نمک های شوره زده و یک لایه سفید روی نقش ها را پوشانده است.

اگر این روزها سری به این منطقه بزنید، متوجه خواهید شد که بی توجهی به این منطقه و سنگ افراشته ها که به استل حجاری شده معروف هستند، باعث می شود به مرور زمان هویت و شناسنامه منطقه باستانی شهر یری از بین برود پیاله، فنجان، آبریز شانه دار، اشیای فلزی مثل آویزهای طلایی، خنجرهای آهنی و مفرغی، آیینه های برنزی، ابزار آلات جنگی همچون پیکان، خنجر، سرنیزه مفرغی و... بخشی از اشیایی هستند که در این منطقه کشف شده اند. این ابزار آلات تاریخچه روستانشینی در این منطقه را تا 6 هزار سال قبل از میلاد عقب برده است.

منبع: نشریه همشهری سرنخ-شماره 96 .

منبع: راسخون