بوهای مطبوع چه تاثیری در تصمیم گیری دارند؟ - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران ضمن تشریح جزئیات دو مطالعه صورت گرفته پیرامون بویایی، بازگشت آن در افراد بیمار و تاثیر آن بر تصمیم گیری افراد، گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته می توان نتیجه گرفت حالت های مختلف خوشایندی یا ناخوشایندی محرک های بویایی بر عملکرد تصمیم گیری ریسکی انسان تاثیر می گذارد.

به گزارش بهداشت نیوز، دکتر آرش زارع صادقی، درباره تحقیق بررسی تغییرات شبکه های کارکردی مغزی روند تصمیم گیری، در هنگام استنشاق عصاره ها با احساس متفاوت با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی، گفت: تصمیم گیری ریسکی یکی از متداول ترین انواع تصمیم گیری است که تاثیر عوامل متعددی بر عملکرد آن بررسی شده است، در این بین اما تاثیر رایحه های خوشایند و ناخوشایند بر تقویت یا تضعیف این عملکرد شناختی مبهم است.

وی اضافه نمود: بویایی یکی از حواس اساسی است که نقش مهمی در راهنمایی رفتارهای انسان و حیوانات دارد به عنوان مثال در تشخیص غذایی که مخاطره آمیز است یا در زمانی که خطر محیطی وجود داشته باشد، حس بویایی می تواند یاری نماینده باشد.

زارع صادقی تاکید نمود: عملکرد مغز انسان یکی از پیچیده ترین فرایندهای مورد مطالعه دانشمندان است؛ حتی پس از سال ها تحقیق اگرچه عملنمودهای مختلفی از مغز شناخته شده است اما هنوز ناشناخته های زیادی در این خصوص به جای مانده است. هر کاری که انجام می دهیم به وسیله مغز کنترل می گردد و حتی کوچکترین آسیب در مغز می تواند اثرات نامطلوبی بر عملکرد طبیعی انسان داشته باشد.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، با اشاره به اینکه fMRI یک روش غیرتهاجمی در تصویربرداری شبکه های عصبی در عملنمودهای حسی و حرکتی است، اظهار کرد: در این روش تصویربرداری فعالیت های عصبی مغز به صورت غیر مستقیم و به وسیله بررسی مقدار اکسیژن موجود در جریان خون هر ناحیه ارزیابی می گردد.

وی تاکید نمود: بر این اساس پس از ساخت دستگاه تحریک بویایی تصمیم گرفتیم تا اثر بوی خوش و بوی ناخوش بر روند تصمیم گیری انسان را بررسی کنیم که یک فرد در این دو شرایط به چه صورت تصمیم گیری می نماید؟

زارع صادقی اضافه نمود: برای این کار اقدام به طراحی یک بازی کردیم که در آن لازم بود که فرد آموزش دیده و سالم از نظر بویایی در بازه سنی 20 تا 40 سال یک تصمیم با ریسک پذیری اتخاذ کند. جامعه آماری که در مطالعه شرکت داده شدند از میان افرادی با سطح تحصیلات دیپلم و بالاتر انتخاب می شدند تا بتوانند بازی مربوطه را انجام دهند.

وی ادامه داد: با اتمام آموزش ها فرد با تمام تمهیدات اندیشیده شده به داخل دستگاه MRI راهنمایی می شد تا داخل دستگاه همزمان با تصویربرداری، چندبار بازی را انجام دهد و ما در بازه های زمانی مختلف تحریک بویایی با وانیل (به عنوان بوی خوش) یا بوی فنیل اتیلن (به عنوان بوی ناخوش) را انجام می دادیم تا اولا ببینیم امتیاز تصمیم گیری فرد چقدر تغییر می نماید و دوم اینکه در مغز او چه اتفاقی می افتد و نواحی فعال مغز موقع تصمیم گیری تحت تاثیر بوی خوش و بوی ناخوش چگونه تغییر می نماید.

عضو هیت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه برای انجام مطالعه 4 حالت در نظر گرفته می گردد، اظهار کرد: یک بار دستگاه خاموش بود، یک بار تنها پخش هوای عادی، یکبار پخش بوی مطبوع و یکبار پخش بوی نامطبوع انجام شد و در هر 4 مدل واکنش و تصمیم گیری فرد مورد بررسی قرار می گرفت.

وی با اشاره به اینکه تعداد افرادی که وارد مطالعه شدند 26 نفر بودند، توضیح داد: البته طرح ادامه دارد و هدف ما انجام مطالعه بر روی حدود 100 نفر است.

زارع صادقی در پاسخ به سوالی درباره دلیل انجام چنین مطالعه ای، شرح داد: سوالی 5 ساله طراحی کردیم تا ببینیم آیا می توانیم زمان از دست دادن بویایی یک فرد را به وسیله تصویربرداری به دست بیاوریم یا خیر؟

وی ادامه داد: این سوال از این جهت تعریف شد که سازمان پزشکی قانونی خاطرنشان کرد بعضی افراد پس از جراحی و یا تصادفات به آنها مراجعه نموده و با ادعای از دست رفتن بویایی طلب دیه می نمایند و فرد مقابل مدعی می گردد که شاکی اصلا از اول بویایی نداشته است و همین سبب بروز مسائل حقوقی زیادی شده بود. از این رو تصمیم گرفتیم تا با تصویربرداری، بدون اینکه خود فرد بتواند دخالتی در امور داشته باشد زمان از دست دادن بویایی و یا مقدار آن را تشخیص دهیم.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران اضافه نمود: از طرفی در بخشی از مطالعه برای این طرح یک اپلیکیشن هم طراحی کردیم که ببینیم آیا می توان رایحه ای پخش کرد که به عنوان مثال اشتیاق یک فرد معتاد به موادمخدر در مقابل مواد محرک بویایی با رایحه مطبوع و غیرمطبوع کاهش یابد؟ یعنی در نهایت هدف ما این است که ببنیم می توان با رایحه ای خاص بر تصمیمی گیری های فرد اثر گذار باشیم یا خیر؟

وی در ادامه اظهار کرد: طبق نتایج این پژوهش نواحی مرتبط با تصمیم گیری و افتراق رایحه ها در مغز هنگام پخش رایحه خوشایند و هوای خالص نسبت به حالت خنثی ارتباطات بیشتری با یکدیگر نشان دادند در حالی که در شرایط پخش رایحه ناخوشایند نسبت به رایحه خوشایند و هوای خالص، بیشتر ارتباطات مراکز تصمیم گیری مغز و بویایی تضعیف شد. بر این اساس می توان نتیجه گرفت حالت های مختلف خوشایندی یا ناخوشایندی محرک های بویایی بر عملکرد تصمیم گیری ریسکی تاثیر می گذارد.

زارع صادقی درباره مطالعه دیگری در مورد بررسی تفاوت های شبکه ارتباطات کارکردی حالت استراحت مغزی بین افراد سالم و افراد با مشکل بویای با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی، گفت: اختلال عملکرد بویایی می تواند جنبه های مختلف زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد. در پی وارد شدن تروما ممکن است فرد دچار کم بویای و یا ازدست دادن بویایی گردد که در انجام مطالعه ای با استفاده از تصاویر fMRI در حالت استراحت مغزی و انجام بررسی روی تصاویر آن تغییرات ارتباطات شبکه کارکردی را در هر دو گروه بررسی کردیم.

وی ادامه داد: بر این اساس 44 شرکت نماینده با مشکل بویای و 33 شرکت نماینده بدون مشکل بویای و سالم انتخاب شدند تا تحت مطالعه قرار گیرند.

زارع صادقی با اشاره به اینکه حس بویایی یکی از حواس پنجگانه انسان است که در تشخیص موقعیت های خطرناک مانند غذای فاسد، آتش، نشست گاز و ... اهمیت دارد، توضیح داد: به علاوه در خوردن و آشامیدن، در بخش عواطف و احساسات و حتی در ارتباط بین افراد نقش مهمی ایفا می نماید. مطالعات نشان می دهند که حدود 5 درصد افرد دچار کر بویی هستند و یک چهارم جمعیت بالای 50 سال نیز مشکل بویایی دارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، اعلام کرد: برای انجام مطالعه در این حیطه به سراغ مرکز تحقیقات ENT بیمارستان حضرت رسول (ص) رفتیم که اغلب مراجعه نمایندگان آن موتورسوارانی بودند که تصادف نموده بودند و بعد از تصادف برای درمان بویایی به ما مراجعه می کردند.

وی اضافه نمود: این افراد ضمن درمان، تحت بررسی قرار می گرفتند و تست بویایی می داند و از آنها در حال استراحت بدون اینکه خوابشان ببرد تصویربرداری می کردیم. شبکه ارتباطات کارکردی مغزی در حالت استراحت مغز مورد مطالعه قرار گرفته و در کنار آن بازتوانی بویای افراد هم در حال اجرا است و تعیین شده که بازگشت بویایی افراد ممکن است.