تثبیت دهانی چیست؟ - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، تثبیت دهانی به حالتی روانی-جنسی گفته می شود که در شکل گیری شخصیت هر فرد تاثیر دارد. نظریه رشد شخصیت فروید مفهوم تثبیت دهانی را بیان می کند.

طبق نظریه فروید رشد شخصیت افراد وابسته به بخش های مختلف بدن آن ها است. با خواندن این مقاله متوجه می شوید که اگر مراحل دهانی در طول زندگی افراد صورت گیرد آن ها رشد شخصیتی موفقی خواهند داشت.

فروید زیگموند:

زیگموند شلومو فروید یا زیگیموند شلومو فروید، در زبان آلمانی Sigmund Schlomo Freud، متولد ماه مه 1856 و متوفی 23 سپتامبر 1939 است. فروید یک عصب شناس اتریشی بود که پدر علم روانکاوی شناخته شده است.

تجربیات اولیه، نقش موثری را در رشد شخصیت هر فرد ایفا می کنند و تاثیرات آن ها در رفتارهای بعدی انسان در زندگی تداوم پیدا می کند. نظریه رشد شخصیت فروید، از معروف ترین و بحث برانگیزترین نظریه ها می باشد. فروید اعتقاد داشت که شخصیت انسان ها در طی یک سری مراحل و از دوران کودکی شکل می گیرد و این مراحل بر نواحی تحریک پذیر خاصی در بدن متمرکز هستند. در حقیقت این حالت مانند یک رفتار روانی-جنسی است که به عنوان نیروی محرکی در پشت رفتارهای هر فرد قرار می گیرد. اگر مراحل تثبیت دهانی با موفقیت سپری شوند، شخصیت سالم در فرد حاصل می شود. و در صورتی که مسئله ای در هر یک از مراحل تثبیت دهانی صورت گیرد و آن مشکل حل نشده باقی بماند، اصطلاحا می گویند که فرد دچار تثبیت شده است. تثبیت به معنای ماندگاری فرد بر روی یک مرحله روانی- جنسی است و تا وقتی که حل نشود فرد در آن مرحله گرفتار می ماند. فردی که در مرحله دهانی تثبیت شود امکان دارد بیش از حد ممکن به دیگران وابسته باشد و به دنبال تحریک دهانی از طریق سیگار کشیدن، نوشیدن و یا خوردن باشد.

تثبیت دهانی:

علت اینکه چرا همیشه بعضی از افراد سیگار می کشند، ناخن می جوند و یا علاقه به مکیدن آب نبات چوبی دارند در نظریه رشد شخصیت فروید زیگموند و مفهوم تثبیت دهانی معین شده است.

پنج مرحله رشد روانی و شخصیتی با توجه به تثبیت دهانی:

طبق عقیده فروید شکل گیری شخصیت هر انسانی بلافاصله بعد از تولد او شروع می شود و معمولا شخصیت هر فرد تا 5 سالگی به طور کامل شکل می گیرد. در طی این مدت، رشد شخصیت وابسته به یک میل جنسی غریزی (میل جنسی) است. در اقع انرژی خاصی در فرد به وجود می آید که بر مناطق محرک احساسات جنسی متمرکز است. بنابراین نوزادان به دنبال استخراج این انرژی و لذت بردن از نقاط مختلف بدن خود هستند. بنابراین فروید رشد شخصیت انسانی را به پنج مرحله روانی - جنسی تقسیم بندی کرده است و هر یک از این مراحل با توجه به منطقه محرک احساسات جنسی و خواسته های فرد متمرکز هستند. ایجاد مشکل و ماندگاری در هر یک از مراحل گفته شده بر زندگی فرد در بزرگسالی تاثیرگذار است و در نهایت باقی ماندن فرد در آن مرحله از رشد جنسی را در پی خواهد داشت. نظریه جنسیت فروید در سال 1905 اثرات و گرایش های جنسی در مراحل رشد انسان را تثبیت کرده است.

مرحله دهانی:

در خلال این مرحله، تنها راه تعامل نوزاد با دنیا خارج از طریق دهان است و در نتیجه واکنش مکیدن اهمیت خاصی دارد. دهان برای خوردن، ضرورت دارد و نوزاد از تحریک دهانی از طریق فعالیت های ارضاءکننده ای نظیر مکیدن و مزه کردن، لذت می برد. به دلیل آن که نوزاد به طور کامل به پرستارش وابسته است (کسی که به او غذا می دهد)، نوعی حس اعتماد و آسایش از طریق این تحریک دهانی در او رشد می یابد. تعارض اصلی در این مرحله، فرایند از شیردریافت است- بچه باید وابستگی کمتری به پرستارش پیدا کند. اگر تثبیت در این مرحله اتفاق افتد، فروید معتقد است که فرد در آینده با مشکلاتی از قبیل وابستگی یا پرخاشگری روبرو خواهد شد. تثبیت دهانی می تواند به مسائلی در خوردن، آشامیدن، سیگارکشیدن یا ناخن جویدن منجر شود.

مرحله مقعدی:

در خلال این مرحله، به عقیده فروید تمرکز اصلی زیست مایه بر کنترل حرکت های ادرار و دفع است. تعارض اصلی در این مرحله، آموزش آداب دستشویی رفتن است. بچه باید یاد بگیرد که نیازهای بدنی خود را کنترل کند. رشد این کنترل به حس استقلال و پیشرفت می انجامد. بنا بر گفته فروید، موفقیت در این مرحله به رویکرد پدر و مادر در آموزش آداب دستشویی رفتن دارد. نخستین رویکرد، مستلزم پاداش و تشویق به خاطر استفاده از دستشویی در زمان مناسب است و دومین رویکرد، تنبیه، تمسخر یا شرمنده کردن بچه به خاطر عدم استفاده از دستشویی است. اگر پدر و مادر رویکر خیلی ملایمی را برگزینند، شخصیت مقعدی-دفعی رشد خواهد کرد که شخصیتی مخرب، نامرتب و ولخرج خواهد بود و چنانچه پدر و مادر خیلی سختگیر باشند و یا آموزش آداب دستشویی رفتن را از خیلی زود شروع کنند، شخصیت مقعدی-ضبطی رشد خواهد کرد که شخصیتی محکم، منظم، جدی و وسواسی خواهد بود.

مرحله آلتی:

در این مرحله، تمرکز اصلی زیست مایه بر دستگاه تناسلی است. بچه ها تفاوت بین زن و مرد را کشف می کنند. فروید عقیده داشت که پسرها شروع به در نظر دریافت پدر به عنوان رقیبی برای عاطفه مادر می کنند. عقده اُدیپ به تشریح این احساس یعنی در اختیار داشتن مادر و تمایل به جایگزینی پدر می پردازد. از طرف دیگر، بچه می ترسد که به خاطر این احساس مورد تنبیه پدر قرار گیرد. ترسی که فروید آن را اضطراب اختگی می نامد. از عبارت عقده الکترا برای تشریح احساسات مشابه در دختران جوان استفاده شده است. فروید این تجربه در دختران را غبطه قضیب می نامد. نهایتا بچه با پدر یا مادر همجنس خود (پسر با پدر، دختر با مادر) به شناخت جنسی بیشتری دست می یابد. در مورد دختران، فروید عقیده داشت که غبطه قضیب هیچگاه به طور کامل از بین نمی رود و تمامی زنان تا حدی در این مرحله تثبیت شده باقی می مانند. روان شناسانی چون خانم کارن هورنای این نظریه را رد کرده و آن را نادقیق و برای زنان تحقیرآمیز دانسته اند. خانم هورنای در مقابل ادعا کرده است که مردان به دلیل این که نمی توانند موجود دیگری را به دنیا آورند با احساس حقارت و نقص دست و پنجه نرم می کنند.

دوره نهفتگی:

در این دوره، علائق زیست مایه سرکوب شده اند. رشد خود ( ego) و فراخود ( superego) در این دوره آرامش دخالت دارد. این مرحله حدوداً زمانی شروع می شود که کودک وارد مدرسه می شود و توجه بیشتری به روابط با همسن و سالان و بازی ها و ... پیدا می کند. دوره نهفتگی، زمان کشف کردن است که در آن، انرژی جنسی هنوز وجود دارد اما به ناحیه های دیگری نظیر تعاملات اجتماعی منحرف شده است. این مرحله در رشد مهارت های اجتماعی و ارتباطی و اعتماد به نفس اهمیت دارد.

مرحله تناسلی:

در آخرین مرحله از رشد روانی-جنسی، میل جنسی شدیدی به جنس مخالف به وجود می آید. در حالی که در مراحل قبلی، تمرکز صرفا بر روی نیازهای فردی بود، در این مرحله توجه به خوشبختی دیگران رشد می یابد. اگر سایر مراحل با موفقیت تکمیل شده باشند، اکنون فرد باید متعادل، صمیمی، مهربان و نوع دوست باشد. هدف این مرحله، برقراری تعادل بین جنبه های مختلف زندگی است.

ارزیابی نظریه رشد روانی - جنسی فروید:

این نظریه تقریبا به طور کامل بر روی رشد مردان متمرکز است و توجه کمی به رشد روانی - جنسی زنان دارد. آزمایش علمی نظریه فروید سخت است. مفاهیمی چون زیست مایه قابل سنجش و اندازه گیری نیستند و در نتیجه نمی توان آن ها را آزمود. تحقیقات به عمل آمده تا حد زیادی بی اعتباری نظریه فروید را نشان داده اند. پیش بینی های آینده خیلی مبهم هستند. چگونه می توان دانست که یک رفتار فعلی معینا به دلیل یک تجربه در دوران کودکی می باشد؟ فاصله زمانی بین علت و اثر آنقدر زیاد است که به سختی می توان رابطه ای را بین دو متغیر در نظر گرفت. نظریه فروید بر پایه مطالعات موردی و نه پژوهش های تجربی است. همچنین فروید نظریه خود را برپایه جمعی از بیماران بالغ خود بنا نهاده است، نه بر روی مشاهده واقعی و مطالعه بچه ها.