تب کریمه کنگو چیست و چگونه از ابتلا به آن در امان بمانیم؟ - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، تب خونریزی دهنده کریمه کنگو بیماری شایع در فصل گرما است و به وسیله گزیده شدن با کنه منتقل می گردد. ویروس CCHF باعث شیوع تب کریمه کنگو و خونریزی شدید می گردد و احتمال مرگ با آن بین 10 تا 40 درصد است. این بیماری معمولا در آفریقا، منطقه بالکان، خاور میانه و کشورهای آسیای جنوبی شیوع پیدا می نماید.

با توجه به شیوع تب کریمه کنگو در ایران، تصمیم گرفتیم تا در این مطلب از وبلاگ ماکارون مگ درباره این بیماری و راه های جلوگیری از ابتلا به آن با شما صحبت کنیم.

ویروس تب کریمه کنگو در حیوانات و کنه ها

طیف وسیعی از حیوانات وحشی و حیوانات اهلی مثل گاو، گوسفند و بز میزبان مناسبی برای ویروس CCHF هستند. پرندگان در برابر این ویروس مقاوم اند و شترمرغ تنها پرنده ای است که در صورت شیوع این بیماری بین انسان ها، به آن دچار می گردد. در دوره همه گیری قبلی این بیماری تمام شترمرغ های یک پرورشگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی بدون هیچ علامت ظاهری مبتلا به تب کریمه کنگو بودند. ویروس به وسیله نیش کنه های آلوده به حیوانات منتقل می گردد و حدودا یک هفته بعد از ایجاد عفونت در خون باقی می ماند. این اتفاق باعث می گردد که یک حیوان آلوده با میزبانی از کنه ها و آلوده کردن آن ها، تمام گله را به ویروس CCHF آلوده کند.

انتقال ویروس تب کریمه کنگو به انسان

گزیده شدن به وسیله کنه آلوده و تماس مستقیم با بافت یا خون حیوان آلوده 2 روش از راه های انتقال این ویروس به انسان است. متاسفانه اغلب مبتلایان به این ویروس بین کارگران بخش کشاورزی، کارگران کشتارگاه و دامپزشکان هستند. روش سوم، انتقال ویروس از انسان به انسان است که در نتیجه تماس نزدیک با خون، ترشحات، بافت اندام ها و یا سایر مایعات بدن فرد آلوده رخ می دهد. عفونت های بیمارستانی که به وسیله وسایل استریل نشده یا ناقص استریل شده منتقل می شوند چهارمین روش آلودگی انسان به این ویروس است.

علائم و نشانه های آلودگی با ویروس تب کریمه کنگو

دوره کمون (نهفتگی) این بیماری به روش آلودگی به ویروس وابسته است و بین 1 تا 3 روز و در برخی موارد 9 روز گزارش شده است. در صورت تماس مستقیم با خون یا بافت های آلوده، علائم بعد از 5-6 روز تا 13 روز بروز می نمایند. مجموعه ای از علائم که در ادامه می خوانید به صورت ناگهانی بروز می نمایند و فرد در زمان کوتاهی متوجه ابتلا می گردد:

• تب
• درد عضلانی
• سرگیجه
• درد و سفتی گردن
• کمر درد
• چشم درد و فتوفوبیا (حساسیت به نور)

ممکن است قبل از بروز علائم شدید فرد با تهوع، استفراغ، درد شکم، گلو درد، گیجی و نوسانات خلقی شدید درگیر گردد. فرد بعد از 2 تا 4 روز بی قراری و آشفتگی با خواب آلودگی ناگهانی، افسردگی و بی حالی روبرو می گردد و احساس کند درد شکم به یک چهارم بالایی سمت راست شکم منتقل شده است. این انتقال درد نشان دهنده هپاتومگالی (بزرگ شدن کبد) است.

سایر علائم بالینی:

• تاکی کاردی (ضربان سریع قلب)
• لنفادنوپاتی (بزرگ شدن غدد لنفاوی)
• بثورات پتشیال (بثورات ناشی از خونریزی در پوست) روی پوست و سطوح داخلی مخاط مثل دهان و گلو

ممکن است بثورات پتشیال به اکیموز (خون مردگی) و سایر پدیده های خونریزی دهنده تبدیل شوند. معمولا در این مرحله شواهدی مبنی بر ابتلا به هپاتیت وجود دارد و ممکن است بیمار بعد از پنجمین روز دچار زوال سریع کلیه ها، نارسایی ناگهانی کبد و یا نارسایی ریوی گردد.

تشخیص عفونت تب کریمه کنگو

تب کریمه کنگو با انجام آزمایش های زیر قابل تشخیص است:

• سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA)
• تشخیص آنتی ژن
• خنثی سازی سرم
• روش واکنش زنجیره ای پلیمر از ترانس کریپتاز معکوس (RT-PCR)
• جداسازی ویروس با کشت سلولی

روش های پیشگیری از شیوع تب کریمه کنگو

پیشگیری از شیوع یا کنترل بیماری تب کریمه کنگو در حیوانات و کنه ها بسیار سخت است چون نمی توان چرخه انتقال کنه-حیوان-کنه را کنترل کرد. بعلاوه آلوده شدن حیوانات به این ویروس هیچ علامت ظاهری خاصی ندارد و تشخیص آلودگی سخت است. در نتیجه تنها راه کنترل شیوع این بیماری از بین بردن و کنترل کنه ها با یاری کنه کُش های شیمیایی به صورت گسترده و در تمام قسمت های دامداری است. مثلا پرورشگاه شترمرغی که در آفریقای جنوبی آلوده شده بود شترمرغ ها را قبل از کشتار به مدت 14 روز در یک فضای پاکسازی شده و بدون کنه قرنطینه کردند. با انجام این کار از ذبح حیوانات آلوده و ابتلای افراد مرتبط با گوشت آلوده جلوگیری شد.

راه های کاهش خطر آلودگی با ویروس تب کریمه کنگو

یک واکسن غیبرطرفال و مشتق از مغز موش علیه ویروس CCHF در اروپای شرقی ساخته شده است اما مقیاس فراوری آن بسیار کوچک است و هنوز ایمنی سازی موثری از آن مشاهده نشده است. پس می توان گفت که متاسفانه در حال حاضر هیچ واکسنی برای مقابله با ویروس CCHF برای حیوانات و انسان ساخته نشده است. در نتیجه باید از روش های دیگری برای جلوگیری از آلودگی استفاده کرد. تنها راه کاهش آلودگی و ابتلا در افراد، افزایش آگاهی آن ها در خصوص عوامل خطرساز و آموزش کافی در خصوص اقدامات لازم برای کاهش روبروه با ویروس است. سازمان بهداشت جهانی موارد زیر را برای کاهش خطر آلودگی با این ویروس توصیه می نماید.

کاهش خطر انتقال از کنه به انسان:

• تمام کارگران دامداری ها، صنایع کشاورزی و کشتارگاه ها لباس محافظ بپوشند (دارای آستین بلند و شلوار بلند)
• لباس های رنگ روشن بپوشید تا کنه به راحتی روی آن قابل تشخیص باشد.
• تمام سطح لباس را با کنه کش های استاندارد آغشته کنید.
• از اسپری استاندارد و تایید شده دفع نماینده حشرات روی پوست بدنتان بزنید.
• به طور منظم لباس و پوست خود را آنالیز کنید. اگر موردی مشاهده کردید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
• به منظور کنترل هجوم کنه های به حیوانات اسطبل ها و انبارها را به صورت دوره ای با کنه کش تمیز کنید.
• حیوانات را در فصل افزایش فعالیت کنه ها به مناطقی که احتمال حضور آن ها زیاد است نبرید.

کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان:

• در زمان دست زدن به حیوانات یا بافت های آن ها، مخصوصا در کشتارگاه و قصابی، دستکش و لباس حفاظتی بپوشید.
• حیوانات را 2 هفته قبل از ذبح با کنه کش های شیمیایی تمیز نموده و آن ها را در محیطی تمیز قرنطینه کنید.

کاهش خطر انتقال از انسان به انسان:

• از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به ویروس CCHF خودداری کنید.
• در زمان مراقبت از افراد بیمار حتما از دستکش و تجیهزات حفاظتی بهره ببرید.
• بعد از مراقبت از بیمار یا دیدار با افراد مبتلا حتما دست ها را به شکل کامل بشویید.

مرور کلی

تب کریمه کنگو در اثر آلودگی با ویروس CCHF ایجاد شده و با تب و خونریزی شدید همراه است. نرخ مرگ ومیر با این بیماری از 10% تا 40% متغیر است. ویروس CCHF به وسیله گزیده شدن دام با کنه آلوده به دام منتقل می گردد و اگر فردی با فرآورده های دامی خام و آلوده، مثل گوشت تازه و خون، در ارتباط باشد به آن مبتلا می گردد. تب کریمه کنگو در آفریقا، بالکان، خاورمیانه و کشورهای آسیای جنوبی شایع است و تا کنون هیچ واکسنی برای انسان و حیوان در این خصوص فراوری نشده است.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ ماکارون مگ را بخوانید.

منابع: WHO , CDC