حقایق جالب درباره جعبه سیاه هواپیما - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، وقتی مردم بلیط هواپیما خریداری می نمایند و وارد کابین مسافری می شوند، به هیچ عنوان به دستگاهی به نام جعبه سیاه فکر نمی نمایند. این جعبه از بخش های مهم هر هواپیمایی است و وقتی سانحه ای رخ می دهد، یکی از اولین اقدامات کشورها جست وجو برای یافتن آن است. بیشتر هواپیماها مجهز به دو جعبه سیاه هستند که اطلاعات مربوط به پرواز را ثبت می نمایند.

سقوط چند هواپیمای مسافربری پس از جنگ جهانی دوم باعث شد که دکتر دیوید وارن (David Warren) دانشمند استرالیایی، دستگاهی برای ثبت اطلاعات هواپیما اختراع کند. نمونه اولیه ای که او در اواخر دهه 1950 طراحی کرد، در نقاط مختلف جهان مورد استقبال نهاده شد. امروزه نصب جعبه سیاه در تمام هواپیماهای بزرگ در سراسر جهان اجباری است و سهم بزرگی در ایمنی هوایی دارد.

ضبط نماینده الکترونیکی اطلاعات پرواز که با نام جعبه سیاه شناخته می گردد، کلیه اطلاعات پرواز را ضبط می نماید. کارشناسان از این دستگاه برای آنالیز سانحه هوایی استفاده می نمایند و از اطلاعات آن برای پیشگیری از حوادث مشابه و ارتقای سطح ایمنی هواپیماها بهره می برند.

جعبه سیاه فقط مختص به هواپیما نیست و در جهانی مدرن امروز بسیاری از خودروهای خارجی نو مجهز به تکنولوژی مشابه جعبه سیاه هستند. در این خودروها از ضبط نماینده اطلاعات رویداد (EDR) استفاده می گردد. این دستگاه که با هدف نظارت و ارزیابی سیستم ایمنی خودرو طراحی شده است، اطلاعات فنی خودرو و سرنشینان را در زمان کوتاهی از قبل، حین و پس از تصادف ثبت می نماید.

انواع جعبه سیاه

جعبه های سیاه در دو مدل ارائه می شوند که هرکدام نوع متفاوتی از اطلاعات را جمع آوری می نمایند. این جعبه ها معمولاً در قسمت دم هواپیما قرار می گیرند؛ چراکه این بخش در زمان سقوط کمترین آسیب را می بیند.

ضبط نماینده اطلاعات پرواز (FDR) به کلیه دستورالعمل هایی اختصاص دارد که به وسیله سیستم های الکترونیکی ارسال می شوند. این ضبط نماینده، عوامل مختلفی مانند سرعت هواپیما، ارتفاع، عملکرد موتور و... را ثبت می نماید.

ضبط نماینده صدای کابین خلبان (CVR) نه تنها به صدای خلبانان، بلکه به هرگونه صدا در مجاورت آن ها اختصاص دارد. تماس بین خلبان و برج مراقبت، صدای اخطار و آژیرهای هواپیما، صدای انفجار و غیره از جمله مواردی هستند که در این ضبط نماینده ذخیره می شوند.

ظرفیت ذخیره سازی اطلاعات در جعبه سیاه

اطلاعات پرواز و کابین خلبان به شکل دیجیتال روی بردهای حافظه جعبه های سیاه قرار می گیرد. حداقل دو ساعت از صدای کابین خلبان و حدبیشتر 25 ساعت از اطلاعات پرواز در جعبه سیاه به ثبت می رسد. اطلاعات نو به طور مداوم جایگزین اطلاعات قدیمی می گردد.

رنگ جعبه سیاه

جعبه های سیاه در واقع سیاه نیستند و به رنگ نارنجی روشن هستند. در صورت سقوط هواپیما محتمل است که جعبه سیاه به اطراف یا آب دریا پرتاب گردد و شناسایی آن آسان نباشد. رنگ خاص این جعبه ها همراه با نوارهای بازتابنده روی دستگاه ، به محققان یاری می نماید تا آن ها را پس از سانحه به راحتی پیدا نمایند.

علت نام گذاری جعبه سیاه

اصطلاح جعبه سیاه در جنگ جهانی دوم بر سر زبان ها افتاد؛ زمانی که نیروهای بریتانیایی وسایل الکترونیکی خود را در جعبه های سیاه قرار می دادند. علاوه بر این، بعضی معتقدند که علت این نام گذاری به رنگ آمیزی سیاه ضبط نماینده های اولیه مربوط می گردد. عده ای نیز فکر می نمایند که به علت نیم سوز شدن دستگاه در آتش سوزی های ناشی از سانحه، جعبه سیاه نامیده شده است.

ویژگی های جعبه سیاه

جعبه های سیاه به شکلی ساخته می شوند که بیشترین مقاومت را در برابر سوانح داشته باشند. در واقع، هر دو ضبط نماینده پرواز طبق مقررات بین المللی باید بتوانند در بدترین سوانح هوایی همچنان سالم باقی بمانند.

در بعضی حوادث، جعبه سیاه هواپیما هرگز پیدا نمی گردد؛ در نتیجه، کارشناسان نمی توانند علت سقوط را تشخیص دهند. از آنجا که صرفاً با دسترسی فیزیکی به جعبه سیاه امکان پردازش اطلاعات آن وجود دارد، این موضوع به یکی از معایب اصلی این دستگاه تبدیل شده است.

بدنه جعبه سیاه از جنس تیتانیوم است و مقاومت بالایی در برابر ضربه دارد. بعلاوه این جعبه می تواند دمایی به بزرگی 1,100 درجه سانتی گراد را تحمل کند. در صورتی که جعبه سیاه به داخل دریا بیفتد، تا عمق 6,000 متری زیر آب در برابر فشار آسیبی نمی بیند. در صورت سقوط هواپیما در دریا، ضبط نماینده های پرواز می توانند برای حداقل 30 روز سیگنال مکان یاب منتشر نمایند.

جعبه های سیاه پس از طی آزمایش های دقیق و سنگین، اجازه نصب در هواپیما را پیدا می نمایند؛ از جمله این آزمایش ها می توان به مقاومت در برابر آب نمک، مواد شیمیایی، ضربه، فشار آب دریا، آتش سوزی و غیره اشاره نمود.

جعبه سیاه عمر بسیار زیادی دارد و می توان پس از سانحه هوایی مجدداً از آن استفاده کرد.

زبان جعبه سیاه

سازمان بین المللی هوانوردی (ایکائو)، زبان انگلیسی را زبان رسمی هوانوردی تعیین نموده؛ بنابراین، جعبه سیاه به زبان انگلیسی است. از آنجا که فرانسوی های زیادی در صنعت هواپیمایی حضور دارند، زبان فرانسوی را می توان زبان دوم جعبه سیاه دانست.

روی بدنه جعبه های سیاه جمله ای به زبان انگلیسی و فرانسوی حک شده است که هشدار می دهد: ضبط نماینده پرواز؛ باز نکنید (Flight Recorder Do Not Open)

بعد از پیدا کردن جعبه سیاه چه اتفاقی می افتد؟

زمانی که جعبه سیاه به دست بازرسان و کارشناسان می رسد، اطلاعات آن در آزمایشگاه دانلود می گردد و مورد آنالیز قرار می گیرد.

در صورتی که ضبط نماینده اطلاعات پرواز دچار آسیب نشده باشد، با اتصال آن به سیستم بازخوانی می توان اطلاعات اصلی را استخراج کرد. این فرایند زمان بر که چندین هفته یا ماه طول می کشد، با یاری نرم افزارهای خاصی انجام می گردد که شرکت سازنده جعبه سیاه در اختیار کارشناسان می گذارد.

در بیشتر مواقع، ضبط نماینده های اطلاعات پرواز دچار فرورفتگی یا سوختگی می شوند. در این موارد، بردهای حافظه برداشته و تمیز می گردد. سپس برد حافظه را به یک ضبط نماینده با نرم افزار مخصوص متصل می نمایند تا بازیابی اطلاعات صورت بگیرد.