لجن کشی خزینه 5 حمام محله کن ، ماجرای کوزه اندازی و فرار از چنگ حمام داران چوبدار - وبلاگ ماکارون

به گزارش وبلاگ ماکارون، نظافت خزینه حمام های قدیم مهم ترین بخش حمام داری بود و اصطلاح کوزه اندازی از زمان استفاده از کوزه برای لجن کشی کف خزینه های حمام رایج شد. جدای از این توضیح خشک و خالی، حمام رفتن در روزگار دوردست تهران قدیم با مخاطرات متعددی همراه بود که در ادامه برایتان توضیح می دهیم.

وبلاگ ماکارون - سمیرا باباجانپور: حاج علی محمد خانی، از قدیمی های محله میانده، لجن کشی خزینه 5 حمام محله کن را اینگونه روایت می نماید: کوزه اندازی یکی از کارهای سخت و طاقت فرسای حمامی ها بود. قدیم ها آب خزینه را دیربه دیر عوض می کردند. آب خزینه هم از آب جوی آب پر می شد و در نتیجه آن قدرها هم زلال و تمیز نبود. مردها هم چندان به نظافت خزینه اهمیت نمی دادند. آن ها قبل از حمام بدنشان را در خزینه می شستند یا به اصطلاح خیس می کردند. در واقع، بعد از اینکه تنشان را صابون می زدند با همان بدن کف آلود توی خزینه می پریدند و آب را بیشتر آلوده می کردند.

قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید

محمدخانی از چوب تنبیه حمامی ها یاد می نماید و می گوید: حمامی ها معمولاً چوب بلندی داشتند. گاه به گاه در خزینه سرک می کشیدند تا اگر مردی تن به آب خزینه سپرد، حسابی ادبش نمایند؛ هرچند مردم ترجیح می دادند چوب بخورند، اما عادتشان را عوض ننمایند.

عادت ناپسند مردم و لجن روی هم انباشته شده آب خزینه باعث می شد تا تعویض آب خزینه و لجن زدایی از کف آن بخش مهمی از حمام داری قدیم باشد. محمدخانی می گوید: برای عوض کردن آب، تنها کاری که می کردند این بود که دریچه آب جوی را در دو طرف خزینه باز می کردند و از این طریق آب به قولی نو می شد.

نظافت طاقت فرسای خزینه

برای لجن کشی از کف خزینه هم از کوزه های لجن کش استفاده می شد. کوزه های لجن کشی، شکل لوزی مانندی داشتند، از مس ساخته می شدند و در دو طرف این لوزی های توخالی دو لوله قرار داشته و به وسیله ایجاد خلأ و وکیوم (کشش هوا به وسیله ایجاد خلأ) لجن ها را از ته خزینه جمع می کردند.

این کار به قدری حساس، سخت و مشمئزنماینده بوده که هرکسی به خودش جرئت نمی داده است آن را انجام دهد. شکل کار هم به این صورت بوده که حمامی با گرفتن دو طرف لوله لجن کش هوای داخل آن را از جریان می انداخته و برای ایجاد وکیوم آن را زیرآب می برده و به وسیله مجرای بالایی هوای داخل لجن کش را تخلیه می کردند. از این طریق لجن های کف خزینه داخل کوزه می رفت و بعد از پر شدن، حمامی آن را بیرون می آورد و محتویات سیاه رنگ و بدبوی آن را خالی می کرد. برای انجام این کار اگر حمامی کمی غفلت می کرد، لجن کش با فشار از آب به بیرون پرتاب می شد و صورتش را مجروح می کرد. این یعنی که استحمام در تهران قدیم با همه دردسرهایش، خالی از مخاطره هم نبوده است.